Πολλές φορές ακούμε να λένε: -"Θα μ'εξυπηρετήσεις με την καρδιά σου;", -"Θάρθης μαζί μας με την καρδιά σου;", -"Προσευχήθηκα καρδιακά.."κλπ.κλπ. αλλά τί εννοούν όλοι αυτοί λέγοντας "με την καρδιά"; Τί είναι λοιπόν αυτή η καρδιά μας;
Καρδιά είναι το συναίσθημα.
Καρδιά είναι η βούλησις του ανθρώπου.
Καρδιά είναι ο Νούς του ανθρώπου.
Και τα τρία. Όλα μαζί σε μίαν ενότητα αδιάσπαστη.
Πολλές φορές και ο όρος ψυχή φέρει το ίδιο νόημα με την καρδιά
Όταν νιώθουμε κάτι έντονο μέσα μας, τότε είναι βέβαιο ότι αυτό είναι εκδληλωσις ή συμμετοχή της καρδιάς μας. Μία έντονη επιθυμία-καλή ή κακή.Μία θλίψη, μία απογοήτευσι. Ένας γογγυσμός εσωτερικός. Μία καλή διάθεσις. Μία κακή διάθεση. Μία συναισθηματική συμμετοχή σε διάφορα γεγονότα με μεγάλη χαρά ή με μεγάλη θλίψη-πράγματα που έχουν άμεσο αντίκτυπο και στη σάρκινη καρδιά μας, ώστε αυτή να παθαίνη μεγάλες βλάβες εξαιτίας της υπερβολής τους. Όταν κάνουμε κάτι με πάθος εσωτερικό-όταν πάσχουμε μέσα μας γιαυτό το κάτι- τότε πάσχει η καρδιά μας.Και αυτό συμβαίνει επί παραδείγματι κατά την προσευχή στον καλό Θεό και Πατέρα μας.
Επίσης συμβαίνει σ' εκείνους που ερωτεύονται έντονα, είτε κάποιον άνθρωπο, είτε ακόμη και τον Ίδιο τον Θεόν. Πάσχει η καρδιά. Απολαμβάνει η καρδιά. Θλίβεται η καρδιά. Αισιοδοξεί και ελπίζει η καρδιά. Και σ' αυτές τις περιπτώσεις έχουμε συμμετοχή και των τριών δυνάμεων. Και του συναισθήματος, και της βουλήσεως και του νού.
Ίσως φέρει κάποιος μίαν αντίρρησι λέγοντας, ότι ο νούς δέν μπορεί να είναι καρδιά, αφού όταν λέμε νού, συνήθως, εννοούμε το μυαλό μας- τον εγκέφαλο. Όμως σύμφωνα με τους Άγιους Πατέρες μας, ο Νούς ευρίσκεται εν τη καρδία ημών, και χρησιμοποιει τον εγκέφαλo ως οργανό του για να εκδηλώνεται. Αυτό το υποστήριξαν οι Νηπτικοί Πατέρες καια μάλιστα ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς και "η θεωρία αυτή περιεβλήθη με το κύρος Συνοδικών αποφάσεων της Εκκλησίας της Κωνσταντινουπόλεως".
Οι λογισμοί, λοιπόν, που εύλογα θα λέγαμε ότι γεννιούνται στο Νού, γεννιούνται πράγματι στο Νού, ο οποίος όμως ευρίσκεται στην καρδιά , και όχι στο μυαλό και μετά βγαίνουν από εκεί και έρχονται και επεξεργάζονται στο μυαλό μας.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα. Το πετρέλαιο δημιουργείται στα έγκατα της γης σε κάποιες μεγάλες υπόγειες δεξαμενές. Κάτι παρόμοιο συμβαίνει με τους λογισμούς. Γεννιούνται στα έγκατα της καρδίας μας , όπου υπάρχει ο Νούς, σαν μιά δημιουργική δεξαμενή λογισμών, όπως ακριβώς υπάρχουν στα έγκατα της γης οι υπόγειες δεξαμενές, όπου δημιουργείται με διάφορες χημικές ενώσεις το πετρέλαιο. Έπειτα από το νού, προσλαμβάνει τους λογισμούς ο εγκέφαλος, σαν αποθηκευτική δεξαμενή και τους επεξεργάζεται διυλίζοντάς τους, όπως ακριβώς συμβαίνει με το πετρέλαιο, όταν βγαίνει στην επιφάνεια της γης. Αποθηκεύεται σε μεγάλες δεξαμενές και πηγαίνει στα διυλιστήρια, όπου το διυλίζουν τα ειδικά μηχανήματα, πρίν το παραλάβουμε για χρήση.
Στα έγκατα της γης υπάρχουν και άλλα πράγματα εκτός από φυσικές δεξαμενές πετρελαίου. Υπάρχουν βράχια, υπάρχει χώμα, υπάρχουν νερά κλπ. Έτσι και στα έγκατα της καρδίας υπάρχουν και άλλα πράγματα εκτός από τον Νού. Υπάρχουν συναισθήμτα, υπάρχουν επιθυμίες και αποθάσεις, διαλογές και εκλογές, υπάρχουν πολλές δυνάμεις της ψυχής.
Δέν είναι ο νούς, η καρδιά του ανθρώπου, ούτε η καρδιά είναι μόνον Νούς. Ο νούς περιέχεται στην καρδιά, η οποία είναι πιό μεγάλη από τον Νού, που όμως πράγματι αυτός γεννάει του λογισμούς.
Από τα βάθη της καρδίας λοιπόν, ξεκινούν οι καλοί ή οι κακοί λογισμοί. Κι όταν λέμε ότι πρέπει να προσέχουμε τους λογισμούς μας, εννοούμε να τους προλαμβάνουμε εκεί που δημιουργούνται. Στην καρδιά. Κι αν μεν είναι καλοί να βγαίνουν στις αποθήκες και στα διυλιστήρια του εγκεφάλου. Ειδ' άλλως, άν είναι κακοί, να φονεύονται εκεί όπου εγεννήθησαν. Στην καρδιά. Στο τμήμα αυτό της καρδιάς που λέγεται Νους.
Αντιστοίχως με τον Νου,μπορούν τώρα να εννοηθούν και οι άλλες δυνάμεις της ψυχής που εδράζονται εν τη καρδία, δηλαδή τα συναισθήματα και οι βουλήσεις του ανθρώπου. Και τα καλά συναισθήμητα και τα κακά , στην καρδιά γεννιούνται και από εκεί ξεκινούν, για να γίνουν βιώματα,ενέργειες, πράξεις.
Πρέπει να τονίσουμε ότι οποιοδήποτε καλό δημιουργείται μέσα στην καρδιά μας
είτε είναι λογισμός, ή συναίσθημα, είτε "θέλω", πριν φτάσει στην επιφάνεια πρέπει να περάσει από όλους τους χώρους της καρδιάς. Να πάρει από όλα τα μέρη της το απαραίτητο συμπλήρωμα κι έπειτα να βγεί στη ζωή μας. Π.χ. ένας καλός λογισμός πρέπει να ενωθεί με ένα καλό συναίσθημα και με καλή βούληση, για να είναι άρτιος. Αλλιώς είναι ελλειπής, σκέτος, στεγνός και εύκολα θα καταντήσει σκληρός, άτεγκτος και πάντως όχι Θεϊκός.
Ακόμη. Ένα ωραίο και καλό συναίσθημα, δεν είναι αρκετό για να εξασφαλίσει κάτι καλό. Έχει ανάγκη από σχετικούς λογισμούς και αγία θέληση. Τα ίδια θα πρέπει να πούμε για τις επιθυμίες, και για κάθε "θέλω". Ό,τι δηλαδή αφορά στη βούληση του κάθε ανθρώπου.
Όλα όσα βγαίνουν απ΄την καρδιά μας, πρέπει να είναι ά ρ τ ι α. Σωστά. Καλά και Άγια.Όχι κακά. Όχι ελλειπή. Όχι μονομερή. Διότι τότε θα εμφανιζόμαστε και θα είμαστε αρρωστημένοι άνθρωποι. Π.χ. αρρωστημένα συναισθηματικοί με την μονομέρεια τους. Που τους κατευθύνουν την ζωή τα συναισθήματα και μόνον.
Ο άνθρωπος - δηλαδή η καρδιά του - δεν είναι μόνον συναίσθημα, ούτε μόνο νόησις, ούτε μόνον βούλησις. Είναι όλα μαζί. Και για κανένα λόγο δεν πρέπει να διχάζεται. Δεν μπορεί επί παραδείγματι, άλλα να λεγη ο νους, και άλλα, τα αντίθετα, να λέγη το συναίσθημα. Ή άλλα να λέγη το συναίσθημα και ο νούς και άλλα η βούλησις. Τότε η καρδιά είναι διχασμένη. Και ο άνθρωπος που έχει διχασμένη καρδιά, είναι "δίψυχος ανήρ, ακατάστατος εν πάσι ταις οδοίς αυτού"(Ιακ. α' 8) όπως λέγει η Αγία Γραφή, η διχσμένη προσωπικότητα όπως λένε οι ψυχολόγοι. Είναι απααράδεκτο για την Ορθόδοξο Πίστη ο μεν νους να πιστεύει εις τον Θεόν, η δε επιθυμία να θέλει την αμαρτία. Όχι πως αυτό δεν συμβαίνει. Συμβαίνει σε όλους μας. Μα αυτό το θεωρούμε λάθος.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου